Máy điều hòa không khí tôn lên thiết kế của tòa nhà

Chỉ số

1 Sự không hoàn hảo với vai trò là một yếu tố cân bằng

2 Nhu cầu để kiến trúc phát triển

3 Vai trò của không khí trong thiết kế

4 Điều hòa không gian

5 Ranh giới của hệ thống thông gió

Sự không hoàn hảo với vai trò là một yếu tố cân bằng

Tác phẩm của ông trải dài từ các viện bảo tàng và phòng trưng bày lớn đến các khu dân cư. Ông tiếp cận từng dự án như thế nào?
Mỗi dự án đều khác nhau và bắt đầu từ con số không. Chúng tôi cố gắng thiết kế bỏ qua định kiến, luôn cân nhắc tới không gian xung quanh, quốc gia và bối cảnh. Đặc biệt là trong trường hợp của các dự án khu dân cư – ai cũng có phong cách sống riêng và có tiêu chuẩn khác nhau về chất lượng cuộc sống cũng như không gian sống. Điều quan trọng là chúng tôi phải hiểu điều này ngay từ khi bắt đầu. 

Có chủ đề chung nào đóng vai trò làm nền tảng cho công việc của ông không?
Có một điều mà tôi luôn có hứng thú, đó là chất liệu và những cách khác nhau để sử dụng chúng. Ví dụ, trong một dự án nhà ở tại khu Ota, Tokyo, chúng tôi đã chế tác tầng đầu tiên của tòa nhà sao cho nó có vẻ ngoài giống chiếc hộp bê tông, với phần tường để lộ ra lớp vật liệu bằng đá serpentine có sắc xanh. Kết cấu này rất nhẹ nhàng nhưng tạo ra một vẻ ngoài con người và tự nhiên hơn.

Mọi thứ trong thế giới này đều hoàn hảo – đặc biệt là Tokyo. Mọi bề mặt đều sạch sẽ và phẳng phiu, đây là hiệu ứng được sinh ra hầu hết do sử dụng các vật liệu giả, ví dụ như gỗ in. Vì thế, chúng tôi thử đi theo hướng ngược lại và khiến mọi thứ trở nên bớt hoàn hảo đi một chút. Nó giống như một căn phòng Nhật Bản truyền thống, một không gian bất đối xứng. Thông thường, sẽ có một tokonoma – một không gian dành cho thần linh, những linh hồn cổ xưa – được nâng lên khoảng 50mm so với mặt đất và có một cột gỗ để định đoạt ranh giới. Những chi tiết nhỏ nhặt đó sẽ làm dịu và cân bằng cho không gian. Chúng tôi thường sử dụng các kỹ thuật sao cho hài hòa với tinh thần này – khiến cho các bề mặt hơi thô ráp một chút, hoặc trông tự nhiên hơn.

Nhu cầu để kiến trúc phát triển

Ông chịu ảnh hưởng của văn hóa và thẩm mỹ Nhật Bản truyền thống sâu sắc tới đâu?
Tôi sống ở Bangkok cho tới khi ba tuổi, sau đó theo học tiểu học ở Los Angeles. Tôi nghiên cứu về kiến trúc ở London trong năm năm, sau đó sống tại Thụy Điển, làm việc cho Herzog & de Meuron trong chín năm, và quay trở lại Tokyo vào năm 2012. Vì thế, rất khó xác định nguồn cảm hứng chính xác của tôi. Ở Nhật, nhận thức về không gian hoàn toàn khác với Châu Âu. Các tòa nhà Nhật bản rất mong manh, rất mềm mại – chủ yếu là gỗ. Cấu trúc Châu Âu có xu hướng cứng cáp hơn, họ dùng đá và gạch. Nhưng tất cả những yếu tố này, đối với tôi, đều nằm trong cùng một bảng màu. Thay vì cảm thấy mình chỉ thuộc về một nền văn hóa, điều mà tôi hy vọng mình làm được là kết hợp tất cả những yếu tố này – và diễn đạt lại cho chúng, tiến thêm một bước về phía trước để tạo ra cảm nhận mới về ranh giới. Đối với kiến trúc, điều quan trọng là nó phải tiến hóa, kể cả chỉ bằng những bước rất nhỏ. Từng chi tiết đơn lẻ – ngay cả tay nắm cửa – đều cần được đặt câu hỏi.

Trong vài năm qua, đại dịch đã ảnh hưởng thế nào tới công việc của ông và mong muốn của khách hàng?
Khách hàng thường tập trung nhiều hơn vào chất lượng cuộc sống tại nhà họ. Họ cẩn trọng hơn trong việc lựa chọn đồ nội thất, hoặc muốn có bồn tắm rộng hơn. Họ bắt đầu dừng lại và suy nghĩ về những điều mang đến sự phong phú cho cuộc sống ở nhà. Đây là một thay đổi lớn. Nhiều người cũng đang rời bỏ thành phố và đi về các vùng đất khác để mua nhà. Đang bùng nổ xu hướng xây dựng tại Karuizawa [một thành phố nghỉ dưỡng trên núi, đi tàu hỏa mất một tiếng từ Tokyo]. Chúng tôi đang thi công hai ngôi nhà và một phòng trưng bày ở đó.

Vai trò của không khí trong thiết kế

Trong các thiết kế của ông, việc cân nhắc tới chất lượng không khí quan trọng đến đâu, và ở giai đoạn nào trong thiết kế thì điều này được đưa vào?
Còn tùy thuộc vào dự án. Với các tòa nhà văn phòng, quan trọng nhất cần cân nhắc là có nhiều người ở trong đó hơn. Trong nhà thì tôi thiên về việc đưa không khí trong lành vào nhà theo cách tự nhiên. Nói chung, người Nhật Bản quen với việc sống cùng không khí ngoài trời rồi. Ý tưởng dùng cửa sổ là đến từ các nước phương Tây. Khoét một lỗ trên tường là thành cửa sổ. Tuy nhiên, người Nhật theo truyền thống sẽ lắp cửa shoji và cửa trượt để có thể mở hết ra cho thoáng nhà khi muốn. Điều này nghĩa là rất nhiều ngôi nhà Nhật Bản kết nối với thiên nhiên hơn – rất lạnh vào mùa đông và rất nóng vào mùa hè, tùy theo không khí ngoài trời. Trong những ngôi nhà Nhật Bản hiện đại, đương nhiên là sẽ có nhiều nơi sử dụng điều hòa không khí, và công nghệ thì đang phát triển rất nhanh chóng.

Ông xử lý những thách thức về chất lượng không khí trong các dự án của mình như thế nào? 
Tôi nghĩ các kiến trúc sư nên có ý thức về thiên nhiên và ngoài việc sử dụng công nghệ, họ nên tìm ra những cách thụ động để sử dụng năng lượng tự nhiên. Ví dụ, trong mùa xuân và mùa thu, bạn có thể đưa không khí trong lành vào nhà để không gian bớt nóng. Ở Thụy Điển, họ thậm chí còn có một quy định rằng nếu mái nhà thấp hơn một độ nhất định thì bạn phải "làm xanh" mái nhà để giảm tối đa việc mất nhiệt. Hiện chúng tôi đang làm việc trong một dự án ở Okinawa. Ở những khu vực phía Nam, cận nhiệt đới như vậy, nhà cửa thường có một mái hiên lớn phía trên một engawa [hành lang lộ thiên] và không có tường. Chúng tạo thành bóng râm làm mát hành lang xuống vài độ, và cản hơi nóng phả ra từ mặt đất – nhưng quan trọng hơn, thiết kế mở này cho phép không khí lưu thông tự nhiên nhằm đẩy không khí nóng ra ngoài.

Điều hòa không gian

Ông thường sử dụng những sáng kiến và công nghệ nào về chất lượng không khí trong những không gian do mình thiết kế?
Trong các phòng trưng bày, hoặc kể cả những khu dân cư có trần nhà cao, chúng tôi thường sử dụng công nghệ thông khí dịch chuyển. Với công nghệ này, ta cung cấp không khí mát ở tầm sàn nhà với vận tốc rất chậm, sau đó không khí mát sẽ được kéo vào không gian cần được làm mát thông qua cơ chế trao đổi khí nóng. Điều này có nghĩa là bạn chỉ cần điều hòa không gian có người sử dụng – khoảng 2 mét phía trên sàn nhà – chứ không phải là khoảng không gian phía trên. Việc này tiêu thụ rất ít điện năng. Chúng tôi đã sử dụng hệ thống này trong không gian sinh hoạt chính của Four Leaves Villa tại Karuizawa, vì nơi này có trần cao, và cả ở các dự án bảo tàng của chúng tôi nữa.

Những điều quan trọng nhất cần cân nhắc khi tạo ra không gian văn hóa là gì?
Chúng tôi thường phân tích hệ thống kiểu hình của các phòng trưng bày khác nhau – từ cổ điển cho tới đương đại, ví dụ như Fondation Beyeler ở Thụy Điển và Tate Modern ở London. Beyeler là một bảo tàng tuyệt vời, được bố trí hết sức thông minh với hệ thống tường linh hoạt. Các tấm lưới điều hòa không khí đã được lắp đặt khắp sàn nhà, mỗi tấm cách nhau khoảng 1,7m, vì vậy, nếu di chuyển các bức tường, bạn vẫn có thể điều hòa được toàn bộ không gian. Ánh sáng ban ngày từ nhiên chiếu vào tất cả các phòng trưng bày trong bảo tàng thông qua cánh tản nhiệt và màn chắn sáng. Ngoài ra, phong cảnh cũng rất đẹp. Các phòng trưng bày phải gắn kết với địa điểm của chúng. Nghĩ xem các tác phẩm của Yayoi Kusama tại Naoshima trở nên đáng nhớ thế nào, đó là nhờ địa điểm tự nhiên của chúng. Một ví dụ khác là Giacometti Gallery tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại Louisiana ở Copenhagen, nơi này có sàn bằng gạch và một cửa sổ lớn nhìn ra thiên nhiên. Ánh sáng ban ngày tự nhiên, khung cảnh, tầm nhìn, nhiệt độ – tất cả đều quan trọng.

Ranh giới của hệ thống thông gió

Những điểm khác biệt chủ yếu giữa hệ thống thông khí của Nhật Bản và của Châu Âu là gì?
Không gian văn phòng Châu Âu có xu hướng yêu thích ánh sáng ban ngày và thông khí tự nhiên – điều này lại rất khó áp dụng trong tòa nhà cao tầng ở Tokyo. Ở Nhật Bản, văn phòng được khá sâu và dùng đèn huỳnh quang để thắp sáng – một phong cách rất Mỹ. Nhưng ở Châu Âu, bạn không được phép thiết kế không gian văn phòng mà không có ánh sáng tự nhiên vì lý do sức khỏe tinh thần. Tôi đã thi công một tòa nhà cao tầng ở Pháp trên một khu đất rất hẹp, vì thế chúng tôi đã vẽ hai không gian hình vòng cung rộng 12 mét, trục thang máy ở trung tâm. Tôi nghĩ các văn phòng Nhật Bản có tiềm năng cải thiện ánh sáng tự nhiên và chất lượng không khí nữa. Giờ đây, người Nhật đang thay đổi lối sống do đại dịch, và mong muốn được tận hưởng điều kiện tự nhiên ngay cả trong môi trường làm việc.

Ông nghĩ sao về công nghệ nanoeX?
Chúng tôi đã sử dụng công nghệ này trong một vài dự án. Chất lượng và công nghệ của các thiết bị điều hòa không khí Nhật Bản đã trở nên vô cùng ấn tượng. Hệ thống điều hòa không khí là một phát minh nhằm đem lại phương pháp tiết kiệm để điều hòa một không gian, và không gì có thể vượt qua nó. Một số công nghệ điều hòa không khí còn cung cấp chức năng thông khí – mang không khí ngoài trời vào trong nhà – và còn có thể khử ẩm cũng như làm khô không gian. Kiểu công nghệ này giúp ích cho các tòa nhà, đặc biệt là ở Nhật Bản, vì những tòa nhà này thường không được trang bị hệ thống thông khí tự nhiên hoặc chỉ có cửa sổ nhỏ. Chúng thật sự giúp mang lại chất lượng không khí như mong đợi. Người Nhật rất nhạy cảm về chất lượng không khí, không chỉ bởi vì đại dịch mà còn vì dị ứng phấn hoa, di sản của việc trồng cây tuyết tùng trên núi từ thời Edo. Trong tương lai, tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ tiếp tục chứng kiến sự gia tăng vai trò của quan trọng của chất lượng không khí khi ngày càng có nhiều người rời khỏi thành phố lớn để về sống trên núi, hoặc các thành phố nhỏ có không khí sạch hơn. Không khí có chất lượng tốt và sự thông khí tự nhiên đang trở nên quan trọng hơn với nhiều người Nhật Bản.