Een ongelooflijk aantal van 75 tot 100 miljoen haaien wordt jaarlijks gedood. Er zijn niet veel veilige plekken voor zeedieren zoals haaien; slechts 6 procent van alle oceanen is aangewezen als beschermd zeegebied. ‘Dat is bij lange na niet genoeg,’ zegt Joakim Odelberg, natuurbeschermingsfotograaf en filmmaker. ‘Volgens wetenschappers zou dit ten minste 30 procent moeten zijn, en volgens sommigen zelfs 50 procent.’ Hij reisde onlangs naar Cocoseiland, een van de veilige plekken waar haaien en andere zeedieren leven. Hij assisteerde bij een instandhoudingsproject voor haaien en maakte een film over de inspanningen hiervoor, waarbij hij zowel boven als onder water opnames maakte, wat een echte uitdaging was gezien de sterke stromingen. Hij kon indrukwekkende beelden vastleggen met zijn LUMIX GH5s.
Duiken met haaien is altijd al een droom voor hem geweest. Hij dook voor het eerst toen hij tien jaar was en hij heeft sindsdien een aantal keer met haaien gedoken. Maar deze keer was het anders, nog spannender: ‘Todd Steiner, mede-ontdekkingsreiziger en uitvoerend directeur van Turtle Island Restoration Network nodigde mij uit om met hem mee te gaan naar een instandhoudingsproject voor haaien op Cocoseiland. Het eiland maakt deel uit van Costa Rica. Het bevat veel piratenschatten en staat ook wel bekend als ‘Schateiland: meer dan 300 expedities gingen op zoek naar begraven schatten voordat de overheid van Costa Rica dit verbood. Het is populair onder duikers, niet alleen vanwege de hoeveelheid zeedieren, maar ook vanwege de rust: het aantal bezoekers wordt beperkt. De enige mensen die op het eiland wonen zijn de parkrangers.’
Het doel van de reis was om verschillende soorten haaien te merken, zodat we meer te weten kunnen komen over hun gedrag en dan vooral hun trekroutes. ‘Deze haaien leggen lange afstanden af. Zodra ze het beschermde gebied verlaten zijn ze in gevaar. De meeste haaien worden slachtoffer van commerciële visserij en er wordt vlakbij Cocoseiland veel illegaal gevist. Om de dieren te kunnen beschermen is het belangrijk om te weten waar ze naartoe gaan, zodat deze gebieden ook zeereservaten kunnen worden.’ Dankzij de inspanningen van Todd Steiner zetten Costa Rica en Ecuador stappen om de trekroute van haaien tussen Cocoseiland en de Galapagoseilanden, die deel uitmaken van Ecuador, te beschermen.
Om de haaien te kunnen merken moeten ze worden gelokt met aas en bloed. ‘We hebben de haaien niet alleen vanuit de boot, maar ook in het water gemerkt. Het was de eerste keer dat ik dook met haaien in water met daarin vers bloed. Hoewel mensen niet op het menu staan van de tijgerhaai, één van de soorten die we hebben gemerkt, maken ze zeker indruk. Je moet continue alert zijn wanneer je wordt omringd door haaien. Net als met wilde katten kun je het beste oogcontact met ze blijven houden.’ Ze hebben ook hamerhaaien gemerkt. ‘We moesten een andere strategie gebruiken. We moesten heel diep duiken, tot wel meer dan 30 meter, ons tussen de rotsen verstoppen en dan op het juiste moment toeslaan met een speciaal ontworpen stok die we als een soort harpoen gebruikten, om de rugvinnen te kunnen merken. Dat was heel moeilijk. Het vastleggen van de inspanningen voor instandhouding was ook een uitdaging, vooral door de sterke stromingen. Joakim maakte zowel boven als onder water beeld met zijn vertrouwde LUMIX GH5s. ‘Vanwege het formaat en de functionaliteit is de camera eenvoudig te hanteren, zowel in als op het water. Ik heb de camera voor verschillende projecten onder water gebruikt en ik ben er nooit door in de steek gelaten. Voor dit project gebruikte ik een extra monitor, waardoor het eenvoudiger was om vanuit de juiste hoeken te filmen.’ Hij hoopt dat deze film zal bijdragen aan de instandhouding van haaien en ander zeeleven. ‘Haaien staan bovenaan de voedselketen van de oceanen. Zij spelen een belangrijke rol in het behouden van de ecosystemen in zee. Ze zijn cruciaal voor het redden van onze oceanen.’
Joakim Odelberg
Joakim Odelberg, LUMIX-ambassadeur, een van de eerste zee-ambassadeurs, milieu-influencers, maker van tv-profielen, veelgeprezen natuurbeschermings- en onderwaterfotografen van Zweden.
Joakim werkt al sinds 2007 intensief met maritieme milieukwesties, bewustheid creërend van hoe zeer bedreigd onze bron van leven op aarde - de oceanen - zijn. Het werk van Joakim reikt verder dan de grenzen van Zweden en hij werkt samen met verschillende internationale organisaties en stichtingen, zoals Dr Sylvia E. Earle's Mission Blue, WildAid, WWF International en het Marine Conservation Institute.
In 2017 vertegenwoordigde Joakim Zweden door zijn installatie te exposeren in het VN-gebouw in New York tijdens de internationaal bezochte Ocean Conference en tot voor kort was hij gastheer van de zeer populaire en hoog aangeschreven natuurdocumentaireserie ‘Mitt i naturen’ op de Zweedse pubcaster SVT.
